Οχι στη βία, ναι στη φιλία (Μαθημα 2ο)

Εικόνα: Ελίνα Τσιόπα

Προτεινόμενο μάθημα με θέμα τον σχολικό εκφοβισμό από τη Βάσω Αϊντζή.

Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα φαινόμενο που παρουσιάζει έξαρση τις τελευταίες δεκαετίες, επιφέροντας καταστροφικές συνέπειες σε αυτούς που τον βιώνουν (τόσο σε σωματικό, όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο). Μέσα από τις συγκεκριμένες διδασκαλίες γίνεται μια προσπάθεια εκτός από την εισήγηση των επιδιωκόμενων μουσικών δεξιοτήτων να ενισχυθούν η αυτοεκτίμηση, η ενσυναίσθηση, η κοινωνικοποίηση και η συνεργατικότητα των μαθητών, δεξιότητες «κλειδιά» για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Μάλιστα, το συγκεκριμένο αντικείμενο προσφέρεται για διαθεματική διδασκαλία με τα περισσότερα διδακτικά αντικείμενα του Δημοτικού Σχολείου.

Για να διαβάσετε την πρώτη διδακτική ώρα πατήστε εδώ.

Μάθημα 2ο

Μουσικές έννοιες
– Χροιάς:
Πηγές ήχου
Τρόποι παραγωγής ήχου
Μελωδικές:
Τονικό ύψος (Σολ-Μι-Λα ή Σολ-Μι)

– Εκφραστικές:
Δυναμική (από pp έως ff)

Στόχοι μαθήματος
Οι μαθητές αναμένεται να:
1. Τραγουδούν ομαδικά το τραγούδι «Υπάρχουν χέρια», με μελωδική ακρίβεια, ορθό ρυθμό και σταθερή ταχύτητα.
2. Αναγνωρίζουν τη χροιά των κρουστών μουσικών οργάνων της τάξης.
3. Αποδίδουν την ένταση με όργανα και απλής μορφής μη-συμβατική σημειογραφία.
4. Τραγουδούν διατηρώντας ορθή θέση του σώματος, με καλή άρθρωση και παίρνοντας σωστές αναπνοές.
5. Πειραματίζονται και να εξερευνούν ελεύθερα, διάφορους τρόπους παραγωγής ήχου με το σώμα, ηχογόνα αντικείμενα και μουσικά όργανα.
6. Πειραματίζονται, να επιλέγουν και να οργανώνουν ήχους για να αποδώσουν με ηχητικά εφφέ συναισθήματα, εικόνες και ιστορίες.

Υλικά-Μέσα
Η/Υ με ηχεία και πρόσβαση στο internet
Προτζέκτορας
Μπαλόνια
Χαρτιά
Μαρκαδόρους
Κρουστά καθορισμένου και ακαθόριστου τονικού ύψους (ή οποιαδήποτε άλλα όργανα υπάρχουν διαθέσιμα)
Παραμύθι: Τα μπαλόνια της φιλίας
Ακρόαση-Τραγούδι: Υπάρχουν χέρια – Locomondo / Κούμαρης Μάρκος

Οργάνωση τάξης-μαθητών
Οι μαθητές κάθονται στις καρέκλες τους ή στο χαλί της τάξης ή κινούνται ελεύθερα στο χώρο.

Ρουτίνες-Εισαγωγή στο μάθημα
Στην αρχή κάθε μαθήματος γίνεται ρυθμικό, μελωδικό και κινητικό ζέσταμα των μαθητών.
Ξεκινάμε με διατάσεις, αναπνοές (εντοπισμός διαφράγματος), χασμουρητό, σφύριγμα, βουητό, σιγοτραγούδισμα και τελικά μετά από αυτή την προετοιμασία και έχοντας πάρει βαθιά αναπνοή τραγουδάμε “ah” από το στομάχι. Έπειτα κάνουμε ανοδικά και καθοδικά glissandi και τελειώνουμε με το τραγούδι (μίμηση) συγκεκριμένων τόνων.

Πορεία Δραστηριοτήτων
1. Το μάθημα ξεκινά με την επαναφορά του τραγουδιού «Υπάρχουν χέρια» των Locomondo. Η διδασκαλία γίνεται χωρίς τη χρήση γραπτού κειμένου, με τη μέθοδο φράση-φράση και συνοδευτικές μιμητικές κινήσεις για την καλύτερη απομνημόνευση των στίχων. Το τραγούδι εκτελείται με συνοδεία μουσικής (playback ή live αν υπάρχει η δυνατότητα).

2. Στη συνέχεια γίνεται προβολή του παραμυθιού «Τα μπαλόνια της φιλίας». Με αφορμή την ιστορία που περιγράφεται στο παραμύθι γίνεται συζήτηση για την αξία της συνεργασίας και της εμπιστοσύνης και ακολουθεί η δραστηριότητα του τυφλού. Σε αυτή τη δραστηριότητα τα παιδιά χωρίζονται από τον εκπαιδευτικό σε ζευγάρια (ο τυφλός και ο οδηγός του). Ο κάθε τυφλός θα πρέπει να κινείται στο χώρο με κλειστά τα μάτια παίρνοντας εντολές από τη χροιά των οργάνων που παίζει ο εκπαιδευτικός (π.χ. μαράκες → δεξιά, ταμπουρίνο → αριστερά, καστανιέτες → πίσω, κλάβες → μπροστά). Ο οδηγός του κάθε ζευγαριού φροντίζει ώστε ο τυφλός να μην χτυπήσει σε κάποιο αντικείμενο ή κάποιον άλλο συμμαθητή του. Στη συνέχεια οι ρόλοι αντιστρέφονται.

3. Τα παιδιά κάθονται στο χαλί σχηματίζοντας έναν κύκλο. Ο εκπαιδευτικός αρχίζει να φυσάει και να κάνει διάφορους ήχους με τον αέρα. Τα παιδιά καλούνται να κάνουν τους δικούς τους ήχους και σε κατοπινό στάδιο θα πρέπει όλοι να κλείσουν τα μάτια και ακούγοντας τι συμβαίνει γύρω τους, να συμπληρώνουν ο ένας τον άλλο ώστε να δημιουργηθεί το ηχητικό τοπίο μίας χειμωνιάτικης νύχτας με πολύ αέρα. Σκοπός της δραστηριότητας είναι τα παιδιά να ακούν ενεργητικά τα συμβάντα του περιβάλλοντός τους και να σέβονται τους συνομιλητές τους.

Στη συνέχεια μπορούν να γίνουν εισαγωγικές ασκήσεις για τη διαφραγματική αναπνοή.
Π.χ. Ξαπλώνω και ακουμπάω ένα βιβλίο πάνω στην κοιλιά μου. Με την αναπνοή μου πρέπει η κοιλιά μου να φουσκώσει και το βιβλίο να φτάσει στο ταβάνι της τάξης.
Έπειτα μοιράζονται στα παιδιά μπαλόνια τα οποία θα πρέπει να φουσκώσουν με τον τρόπο που έμαθαν. Ο εκπαιδευτικός έχει ετοιμάσει χαρτάκια με τα ονόματα όλων των μαθητών της τάξης και μόλις τα μπαλόνια είναι έτοιμα το κάθε παιδί θα τραβήξει από ένα χαρτάκι. Ζητείται από τα παιδιά να γράψουν με μαρκαδόρο πάνω στο μπαλόνι που φούσκωσαν α) το όνομα του συμμαθητή τους που αναγράφεται στο χαρτάκι που επέλεξαν και β) ένα θετικό στοιχείο που να χαρακτηρίζει τον συγκεκριμένο συμμαθητή (π.χ. Νίκος – έξυπνος). Στη συνέχεια ένας-ένας προσφέρουν τα μπαλόνια τους στον συμμαθητή ή στη συμμαθήτριά τους, αυτοσχεδιάζοντας φωνητικά με τις νότες σολ-μι-λα ή σολ-μι (ανάλογα την ετοιμότητα του κάθε μαθητή) στη φράση «Σε θέλω για φίλο/φίλη μου γιατί είσαι….(π.χ. έξυπνος)».

4. Στη δραστηριότητα αυτή οι μαθητές καλούνται να ανακαλύψουν την επίδραση της βίας στον ήχο. Καλούνται ένας-ένας να παίξουν το όργανο που επέλεξαν με διαφορετικούς τρόπους (χτυπώντας από πολύ ελαφριά μέχρι πολύ βίαια – pp…ff) Οι υπόλοιποι παρατηρούν πολύ προσεκτικά ώστε να καταλήξουν σε συμπεράσματα και γίνεται συζήτηση για το πώς η εκτέλεση (το χτύπημα) μπορεί να επηρεάσει όχι μόνο την ένταση αλλά και την ποιότητα του ήχου (να την αλλοιώσει).
Για τον πειραματισμό στη συγκεκριμένη δραστηριότητα μπορούν να χρησιμοποιηθούν όλα τα κρουστά όργανα (μελωδικά και μη), οι φωνές των παιδιών αλλά και γενικότερα όποιο όργανο ή αντικείμενο υπάρχει διαθέσιμο στην τάξη και θέλουν να το εξερευνήσουν τα παιδιά.

Παραλλαγή: Τα παιδία θα μπορούσαν να μεταφέρουν τα συμπεράσματά τους για την ένταση και την ποιότητα κάθε ήχου στο χαρτί, δημιουργώντας τα δικά τους σύμβολα. Το κάθε παιδί καλείται να δώσει ένα σχήμα για κάθε κατηγορία έντασης (pp, p, mf, f, ff) και ένα σχήμα για την ποιότητα του ήχου (π.χ.  ) . Στη συνέχεια μεταφέρει τα συμπεράσματα του πειράματος στο χαρτί και στο τέλος της δραστηριότητας γίνεται σύγκριση των αποτελεσμάτων.

Διαθεματική προσέγγιση: Τα παιδιά μπορούν να δημιουργήσουν τη δική τους ιστορία για τον εκφοβισμό (Γλώσσα), για την οποία θα κάνουν ζωγραφιές (Εικαστικά) και με συνοδεία μουσικής (Μουσική) να στήσουν ένα παραμύθι σε μορφή video clip.

© Vasiliki Aintzi, https://thesingingfish.eu, 2015

Το περιεχόμενο αυτού του άρθρου αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του/της αρθρογράφου. Συνεπώς, ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ κάθε αναδημοσίευση, αντιγραφή ή τροποποίηση του χωρίς την έγγραφη συγκατάθεση του/της. Εάν ενδιαφέρεστε για το περιεχόμενο της σελίδας, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας.