Όχι στη βια, ναι στη φιλία

Προτεινόμενο μάθημα με θέμα τον σχολικό εκφοβισμό από τη Βάσω Αϊντζή.

Ο σχολικός εκφοβισμός είναι ένα φαινόμενο που παρουσιάζει έξαρση τις τελευταίες δεκαετίες, επιφέροντας καταστροφικές συνέπειες σε αυτούς που τον βιώνουν (τόσο σε σωματικό, όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο). Μέσα από τις συγκεκριμένες διδασκαλίες γίνεται μια προσπάθεια εκτός από την εισήγηση των επιδιωκόμενων μουσικών δεξιοτήτων να ενισχυθούν η αυτοεκτίμηση, η ενσυναίσθηση, η κοινωνικοποίηση και η συνεργατικότητα των μαθητών, δεξιότητες «κλειδιά» για την αντιμετώπιση του φαινομένου. Μάλιστα, το συγκεκριμένο αντικείμενο προσφέρεται για διαθεματική διδασκαλία με τα περισσότερα διδακτικά αντικείμενα του Δημοτικού Σχολείου.

Μάθημα 1o

Μουσικές έννοιες
Ρυθμικές
Παλμός/Ρυθμός/Ρυθμική εκφορά λόγου
Μέτρο 4/4
Αξίες τετάρτου, μισού, ολοκλήρου

Στόχοι μαθήματος
Οι μαθητές αναμένεται να:
1. Τραγουδούν ομαδικά το τραγούδι «Υπάρχουν χέρια», με μελωδική ακρίβεια, ορθό ρυθμό και σταθερή ταχύτητα.
2. Αυτοσχεδιάζουν μικρές απαντήσεις σε δοσμένες ρυθμικές ερωτήσεις με το σώμα τους.
3. Εκτελούν τον παλμό ή άλλες ρυθμικές αξίες, συνοδεύοντας το κομμάτι «Υπάρχουν χέρια».
4. Εκτελούν συντονισμένα σε ομάδα, ακολουθώντας τις οδηγίες του μαέστρου.

Υλικά-Μέσα
Η/Υ με ηχεία και πρόσβαση στο internet
Προτζέκτορας
Ελαφριές μπάλες (αερόμπαλες)
Κρουστά ακαθόριστου τονικού ύψους (ότι υπάρχει διαθέσιμο)
Βίντεο: Εκφοβισμός – Νίκησε τον Νταή χωρίς να τον Αγγίξεις
Βίντεο: Disney Pixar – For the Birds
Ακρόαση-Τραγούδι: Υπάρχουν χέρια – Locomondo / Κούμαρης Μάρκος

Οργάνωση τάξης-μαθητών
Οι μαθητές κάθονται στις καρέκλες τους, κινούνται ελεύθερα στο χώρο ή δημιουργούν μικρές ομάδες.
tip: Για τον διαχωρισμό των ομάδων χωρίς διαμαρτυρίες, τα παιδιά κάνουν κύκλο και ο εκπαιδευτικός τους δίνει με τη σειρά από μία συλλαβή ώστε να σχηματίζεται μία λέξη που έχει τόσες συλλαβές όσες και οι ομάδες που θέλει να δημιουργήσει. Αν π.χ. θέλει να σχηματίσει 3 ομάδες μπορεί να χρησιμοποιήσει τη λέξη μου-σι-κή. Σε όσους έπεσε η συλλαβή «μου» σχηματίζουν μία ομάδα, σε όσους έπεσε η συλλαβή «σι» σχηματίζουν μία δεύτερη και ούτω καθ’εξής.

Ρουτίνες-Εισαγωγή στο μάθημα
Στην αρχή κάθε μαθήματος γίνεται ρυθμικό, μελωδικό και κινητικό ζέσταμα των μαθητών.
Ξεκινάμε με διατάσεις, αναπνοές (εντοπισμός διαφράγματος), χασμουρητό, σφύριγμα, βουητό, σιγοτραγούδισμα και τελικά μετά από αυτή την προετοιμασία και έχοντας πάρει βαθιά αναπνοή τραγουδάμε “ah” από το στομάχι. Έπειτα κάνουμε ανοδικά και καθοδικά glissandi και τελειώνουμε με το τραγούδι (μίμηση) συγκεκριμένων τόνων.

Πορεία Δραστηριοτήτων
1. (Προαιρετική δραστηριότητα) Εφόσον υπάρχει χρόνος κρίνεται σκόπιμο οι μαθητές να εισαχθούν στο θέμα του σχολικού εκφοβισμού και στον τρόπο με τον οποίο μπορούν να τον αποφύγουν μέσα από το βίντεο «Εκφοβισμός – Νίκησε τον Νταή Χωρίς να τον Αγγίξεις» και να ακολουθήσει σύντομη συζήτηση για το αν έχουν γίνει μάρτυρες τέτοιων περιστατικών, αν έχουν βιώσει μία παρόμοια εμπειρία, τα συναισθήματα που τους προκάλεσαν αυτές οι πράξεις κ.τ.λ.

2. Οι μαθητές παρακολουθούν το βίντεο “For the Birds” από τη Disney Pixar και ακολουθεί σύντομη κουβέντα για τη συνεργασία και την αξία της στη μουσική.

Π.χ. Φανταστείτε μία ορχήστρα όπου όλοι είναι μαλωμένοι μεταξύ τους και δεν συνεργάζονται. Πιστεύετε ότι μπορούμε να παίξουμε μουσική με άλλα άτομα χωρίς να συνεργαζόμαστε μαζί τους; Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα;

3. Με βάση την προηγούμενη κουβέντα ακολουθεί μια Δραστηριότητα Συνεργασίας. Οι μαθητές χωρίζονται από τον εκπαιδευτικό σε ζευγάρια. Τα ζευγάρια τοποθετούνται πρόσωπο με πρόσωπο και σφηνώνουν στα μέτωπά τους μία ελαφριά μπάλα (αερόμπαλα). Στη συνέχεια ο εκπαιδευτικός τους ζητάει να κάνουν διάφορες κινήσεις χωρίς να τους πέσει η μπάλα. Προϋπόθεση για να συμβεί αυτό είναι τα παιδιά να επικοινωνήσουν μεταξύ τους και να συνεργαστούν. Αν η μπάλα τους πέσει ή την στηρίξουν με το χέρι τους σημαίνει πως δεν συνεργάστηκαν σωστά και πρέπει να ξαναπροσπαθήσουν. Μερικές από τις κινήσεις που ζητάει ο εκπαιδευτικός μπορούν να είναι οι εξής:
– Ακουμπήστε το γόνατό σας (ή το γόνατο του άλλου)
– Ακουμπήστε τον αστράγαλό σας (ή τον αστράγαλο του άλλου)
– Κάντε μία στροφή
– Με τα χέρια στην πλάτη ακουμπήστε το ένα γόνατο στο πάτωμα (ή και τα 2)
– Με το τρία χοροπηδήστε

tip 1: οι μαθητές που θα σχηματίζουν κάθε ζευγάρι θα πρέπει να έχουν περίπου το ίδιο ύψος.
tip 2: τα ζευγάρια καλό θα είναι να αποτελούνται από άτομα που δεν θέλουν να συνεργαστούν π.χ. αγόρι με κορίτσι ή δύο παιδιά που τσακώνονται συνεχώς.

4. Ακολουθεί η διδασκαλία του τραγουδιού «Υπάρχουν χέρια» των Locomondo. Η διδασκαλία θα γίνει χωρίς τη χρήση γραπτού κειμένου, με τη μέθοδο φράση-φράση και συνοδευτικές μιμητικές κινήσεις για την καλύτερη απομνημόνευση των στίχων. Αφού διδαχθεί το τραγούδι εκτελείται με συνοδεία μουσικής (playback ή live αν υπάρχει η δυνατότητα).

5. Με βάση το τραγούδι που διδάχτηκαν τα παιδιά θα ακολουθήσουν 2 Δραστηριότητες:

Τα παιδιά καλούνται να απαντήσουν στην ερώτηση «Τι κάνουμε με τα χέρια μας»; Πρόκειται για ρυθμικές «ερωταπαντήσεις» με τρόπο που θα επιλέξουν τα παιδία (αυτοσχεδιαστικά). Ο εκπαιδευτικός χτυπάει σε διαφορετικό μέρος του σώματός του κάθε φορά, το μοτίβο:

Με τα χέ-ρια μας
(ται – τι τι – τι τα)

Και τα παιδιά καλούνται να χτυπήσουν σε όποιο μέρος του σώματος τους και με τον ρυθμό που θέλουν την απάντηση που έχουν σκεφτεί. Π.χ.:

Ερώτηση: Με τα χέ-ρια μας
(ται – τι τι – τι τα)
Απάντηση: Κά – νου – με δου – λειές
(τι – τι τι – τι τα)

Παραλλαγή: Τα παιδιά μετά τη ρυθμική απάντηση θα μπορούσαν να δείξουν με παντομίμα την απάντηση που έδωσαν.

Ενώ ακούγεται το ηχογραφημένο κομμάτι τα παιδιά καλούνται με τη βοήθεια κρουστών οργάνων να:
Α) Παίζουν όλοι μαζί τον παλμό (τέταρτα)
Β) Χωριστούν σε 2 ομάδες και να παίζουν εναλλάξ (μισά)
Γ) Χωριστούν σε 4 ομάδες και να παίζουν με τη σειρά (ολόκληρα)

Παραλλαγή: Κατά τη δραστηριότητα Γ ο εκπαιδευτικός κάνει σινιάλο στα παιδιά και αυτά μπορούν να αυτοσχεδιάσουν κινητικά και ρυθμικά σε όλο το χώρο της τάξης. Με το 2ο σινιάλο του εκπαιδευτικού πρέπει να επιστρέψουν στις αρχικές τους θέσεις (ομάδες) και να εκτελέσουν και πάλι το μοτίβο 1 – 2 – 3 – 4.

Επιμέλεια εικόνας: Ελίνα Τσιόπα

© Vasiliki Aintzi, https://thesingingfish.eu, 2015

Το περιεχόμενο αυτού του άρθρου αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του/της αρθρογράφου. Συνεπώς, ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ κάθε αναδημοσίευση, αντιγραφή ή τροποποίηση του χωρίς την έγγραφη συγκατάθεση του/της. Εάν ενδιαφέρεστε για το περιεχόμενο της σελίδας, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας.