Λαϊκή (παραδοσιακή) μουσική της Φιλανδίας
|
Η λαϊκή (παραδοσιακή) μουσική της Φιλανδίας είναι πλούσια και ένα εξαιρετικό παράδειγμα διάσωσης πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι πληροφορίες και τα μουσικά παραδείγματα που ακολουθούν, κυρίως για τα παραδοσιακά μουσικά όργανα της Φιλανδίας, μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους εκπαιδευτικούς στο μάθημα της μουσική με θέμα “Μουσικές του κόσμου”. Η γεωγραφική θέση της Φινλανδίας είναι ένα σημείο συνάντησης της Ανατολής με τη Δύση, η οποία είναι μια μεγάλη πηγή δύναμης και πλούτου για τον πολιτισμό της χώρας. Οι επιρροές από την Ανατολή και τη Δύση μπορεί εύκολα κάποιος να τις διακρίνει, να τις δει και να τις ακούσει. Η φινλανδική λαϊκή μουσική μπορεί να χωριστεί σε δύο ιστορικές περιόδους που διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους τόσο στη μουσική και τον πολιτισμό τους όσο και στη χρήση τους από την κοινωνία. Η πρώτη περίοδος συχνά αποκαλείται αρχαία φινλανδική ή της Kalevalaic εποχή, η οποία περιλαμβάνει είδη, όπως το τραγούδι της ποίησης Kalevalaic, του χορού Chain και όργανα όπως το πεντάχορδο kantele, τη τοξωτή άρπα, καθώς και μια σειρά από λαϊκά πνευστά όργανα. Η δεύτερη περίοδος της φινλανδικής λαϊκής μουσικής είναι η περίοδος της αγροτικής ή pelimanni μουσικής και οι ρίζες της ανήκουν στη δυτική κουλτούρα. Παρακάτω ακολουθούν πληροφορίες για μερικά από τα πολλά παραδοσιακά μουσικά όργανα της Φιλανδίας. Η Kantele είναι το πιο σημαντικό φιλανδικό παραδοσιακό όργανο. Υπάρχει ένας μύθος στην Καλεβάλα (Kalevala), που περιγράφει την καταγωγή της kantele. Ο Väinämöinen, ένας σοφός γέρος και ο ήρωας της Καλεβάλα, δημιούργησε τη kantele και ήταν ο ίδιος ένας εξαιρετικός ερμηνευτή. Ήταν αυτός που διαμόρφωσε μία kantele από οστά ψαριών, και άλλη μία από ξύλο σημύδας. Για χορδές χρησιμοποίησε τα μαλλιά ή την ουρά ενός ζώου. Πολλοί προσπάθησαν να παίξουν τη πρώτη kantele, αλλά δεν τα κατάφεραν, γιατί ο Väinämöinen όταν την δημιούργησε της είχε κάνει μαγικά ξόρκια, για να μπορεί να παίζει μόνο αυτός… Οι μελετητές δεν συμφωνούν σχετικά με την προέλευση της kantele, την ηλικία της ή τη σχέση της με άλλες περιοχές. Μερικοί ισχυρίζονται ότι σχετίζεται με το ρώσικο gusli, το αραβικό κανονάκι ή κάποιο άλλο αντίστοιχο μουσικό όργανο της Βαλτικής. Γραπτά κείμενα για τη φινλανδική kantele χρονολογούνται μόνο από τον 16ο αιώνα, αλλά δεν υπάρχουν ακριβείς περιγραφές πριν από το 18ο. Μετά τον 19ο αιώνα, η kantele έγινε και το εθνικό σύμβολο του φινλανδικού πολιτισμού. Οι παλαιότερες kanteles αποτελούνταν από ένα κούφιο κομμάτι ξύλου και αργότερα προστέθηκε από πάνω καπάκι. Οι kanteles στις περισσότερες περιπτώσεις είχαν πέντε χορδές, έτσι ώστε οι μουσικοί να μπορούν να τραγουδάνε ποίηση σε Kalevalaic-μέτρο. Από τον 18ο αιώνα και μετά οι μεγάλες kanteles είχαν συνήθως 8-12 χορδές, μερικές φορές και περισσότερες. Οι χορδές γίνονταν αρχικά από τρίχες, αργότερα από χαλκό και μεταλλικό σύρμα. Από τη δεκαετία του 1950 μόνο λίγα άτομα στη Φινλανδία γνώριζαν πώς παίζεται η πεντάχορδη kantele. Στις αρχές του 1980 η Väinämöinen kantele επανεμφανίστηκε στη μουσική σκηνή της χώρας, με αποτέλεσμα να είναι σήμερα ευρέος γνωστή και να διδάσκεται και στα σχολεία.
Λύρα (The bowed lyre) Η λύρα βρήκε το δρόμο της προς τη Φινλανδία κατά το Μεσαίωνα. Έχει τις ρίζες της στην Κεντρική Ευρώπη (όπως η Anglo-Saxon chrotta και ουαλική crwth που παίζεται με δοξάρι). Η λύρα αποτελείται από δύο έως τέσσερις χορδές από τρίχες ουράς αλόγου. Τουλάχιστον μία από τις χορδές παίζει τη μελωδία. Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι η τεχνική παιξίματος της μελωδίας: η χορδή παίζεται με το κάτω μέρος των δακτύλων. Παρά το γεγονός ότι η λύρα έχει μαλακό και απαλό ήχο, τα τραγούδια που έχουν διασωθεί είναι γρήγορα και σε χορευτικούς ρυθμούς. Στη kantele και στη λύρα η μουσική στηρίχθηκε κυρίως στον αυτοσχεδιασμό και στις συνεχές δημιουργικές παραλλαγές. Η Jew’s harp είναι ένα από τα πιο κοινά και ευρέος διαδεδομένα μουσικά όργανα στον κόσμο. Τα αρχαιότερα αρχαιολογικά ευρήματα μας πάνε πίσω περίπου δύο χιλιάδες χρόνια στην Κεντρική Ευρώπη, ενώ το παλαιότερο στη Φιλανδία χρονολογείται από τα τέλη του Μεσαίωνα. Αν και η Jew’s harp απόλαυσε μια σύντομη στιγμή δόξας ακόμη και ως ένα ασυνήθιστο μέσο μουσικής στη Γερμανία και την Αυστρία τον 18ο και 19ο αιώνα, παιζόταν ως επί το πλείστον από τους αγρότες. Τείνει να συνδέεται με τη ζωή της αμαρτίας, με τη μαγεία και τη δεισιδαιμονία. Αλλά και στη Φινλανδία ήταν το όργανο των φτωχών αγροτών, των ζητιάνων και των παιδιών. Ο μουσικός πιέζει το εξωτερικό μέρος του οργάνου με τα δόντια του και χτυπά με το δάχτυλό του τη μεταλλική λωρίδα για να δονείται. Οι διάφοροι ήχοι σχηματίζονται μεταβάλλοντας το σχήμα της κοιλότητας του στόματος και να ενισχύεται με διάφορες τεχνικές αναπνοής. Aρμόνιο (harmonium) Το αρμόνιο είναι κατοχυρωμένο ως κατασκευή στο Παρίσι το 1848 και είναι συγγενή όργανο με το ακορντεόν και τη φυσαρμόνικα. Ο ήχος παράγεται από ρεύμα αέρα πίεζοντας τη φυσούνα. Ο όγκος και ο τόνος του οργάνου αλλάζει σύμφωνα με τα register. Το αρμόνιο εξαπλώθηκε γρήγορα στη Φινλανδία, από τη δεκαετία του 1880 και μετά και παιζόταν κυρίως στα σχολεία και σε θρησκευτικές λειτουργίες. Στη Φινλανδία ιδρύθηκαν πολλά εργοστάσια για το αρμόνιο, αλλά κάποιοι έφτιαχναν και μόνοι τους στο σπίτι. Κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων δεκαετιών τα αρμόνια έχουν χρησιμοποιηθεί σε μουσικά σύνολα σε όλη τη Φινλανδία.
Διαφημίσεις για το ακορντεόν ή «squeeze-box» άρχισαν να εμφανίζονται στη Φινλανδία το 1870 και το όργανο αυτό απέκτησε σύντομα δεκάδες ονόματα σύμφωνα με την εμφάνιση του και την περιοχή. Το ακορντεόν είναι ένα όργανο γνωστό σε όλους από τις αρχές του 20ου αιώνα και μετά και είχε σημαντική επίδραση στην φινλανδική λαϊκή μουσική. Κατ ‘αρχάς η αγορά κυριαρχείται από γερμανικά και ιταλικά μοντέλα, αλλά από τη δεκαετία του 1930 και μετά, τα όργανα που κατασκεύασαν τα εργοστάσια Viipuri και Kouvola έδωσαν στην πόλκα και στο βαλς ευδιάκριτο φινλανδικό άκουσμα. Το ακορντεόν αποτελείται από 3 ή 5 σειρές στο δεξί χέρι. © Vasiliki Psyrra https://thesingingfish.eu, 2013 Το περιεχόμενο αυτού του άρθρου αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του/της αρθρογράφου. Συνεπώς, ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ κάθε αναδημοσίευση, αντιγραφή ή τροποποίηση του χωρίς την έγγραφη συγκατάθεση του/της. Εάν ενδιαφέρεστε για το περιεχόμενο της σελίδας, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας.
|
