Η μουσική αλφαβήτα!!

Προτεινόμενες μουσικές δραστηριότητες για τη βελτίωση της αναγνωστικής ικανότητας από τη Βασιλική Ψύρρα

Η μουσική, όπως και όλες οι τέχνες μπορούν να βοηθήσουν τους εκπαιδευτικούς, αλλά και τους γονείς να μάθουν στα παιδιά τους με δημιουργικό τρόπο πράγματα που τα δυσκολεύουν ή δεν μπορούν με τη λογική να καταλάβουν.

Ένα από αυτά είναι η ανάγνωση. Πολλά παιδιά στην αρχή δυσκολεύονται να διαβάσουν και να συνδυάσουν αυτό που βλέπουν με αυτό που πρέπει να πουν. Όμως τι είναι τα γράμματα και πως μπορεί η ανάγνωση να γίνει διασκεδαστική για τα παιδιά;
Τα γράμματα είναι απλά σύμβολα που δημιούργησαν οι άνθρωποι για να διευκολύνουν την επικοινωνία τους. Με τις μουσικές δραστηριότητες που ακολουθούν τα παιδιά θα φτιάξουν τους δικούς τους ήχους της γλώσσας και τα δικά τους σύμβολα.

Ο εκπαιδευτικός, αλλά και ο γονέας θα πρέπει να ακολουθήσει μια σειρά βημάτων που θα οδηγήσουν το παιδί να μάθει εύκολα να διαβάζει ή και να βελτιώσει την ανάγνωση του. Οι δραστηριότητες μπορούν να πραγματοποιηθούν και μέσα σε σχολική τάξη, αλλά και στο σπίτι, όπου παίρνουμε πάντα τον χρόνο που χρειάζεται το κάθε παιδί.

Τα τέσσερα βήματα που ακολουθούν δεν είναι μέρος μόνο μίας διδακτικής ώρας. Προϋπόθεση για την τέταρτη δραστηριότητα είναι οι υπόλοιπες τρείς. Το πρώτο και το δεύτερο βήμα είναι το ζέσταμα, η προετοιμασία της φωνής και της φαντασίας. Το τρίτο και κυρίως το τέταρτο βήμα βάζει τα παιδιά στη διαδικασία να διαβάσουν, να γράψουν και να αποκωδικοποιήσουν σύμβολα.

Οι δραστηριότητες απευθύνονται σε παιδιά ηλικίας 3 έως και 9 χρονών.

Βήμα 1
Ο/Η εκπαιδευτικός (ή ο γονέας) και τα παιδιά αρχίζουν να “ζεσταίνουν” το σώμα και τη φωνή. Μερικά παραδείγματα τέτοιων ασκήσεων έχει γράψει η Ελενίτσα Γεωργίου στο άρθρο “Μουσική από το σώμα!”, το οποίο θα το βρείτε εδώ. Με τις ασκήσεις αυτές θα οδηγήσουμε τα παιδιά σιγά, σιγά να νιώσουν άνετα το ένα με το άλλο και να τα εισάγουμε ευκολότερα στις επόμενες δραστηριότητες.

Βήμα 2
Ο/Η εκπαιδευτικός ρωτάει τα παιδιά τι είναι ο μαέστρος και τους δείχνει μία μουσική μπακέτα. Προσποιείται πως διευθύνει και με μια ωραία θεατρική κίνηση τη δίνει σε ένα από τα παιδιά και του ζητάει να γίνει ο μαέστρος και ο/η εκπαιδευτικός η ορχήστρα. Και αντί για μουσικά όργανα, χρησιμοποιεί τη φωνή. Όπως λοιπόν κουνάει τη μπαγκέτα το παιδί, ο/η εκπαιδευτικός δημιουργεί διάφορους ήχους με τη φωνή. Μετά αλλάζει ο μαέστρος και η ορχήστρα μπορεί να αποκτήσει σιγά, σιγά περισσότερα μέλη.

Οι στόχοι της δραστηριότητας είναι ο μαέστρος να μπορεί να δημιουργεί νοητά σχήματα με τη μπαγκέτα του με βάση τα οποία η “ορχήστρα” δημιουργεί ήχους.

Βήμα 3
Στο τρίτο βήμα ο/η εκπαιδευτικός δείχνει τρεις εικόνες, οι οποίες είναι τα γράμματα μιας πολύ, πολύ μακρινής χώρας. Αυτές θα μπορούσανε να είναι οι εξής:

Τις παρουσιάζει στα παιδιά και ζητάει να δώσουν αυτά τη δικιά τους ερμηνεία του τι μπορεί να είναι, δηλαδή τι μπορεί να συμβολίζουν. Τις βάζουν μόνα τους με όποια σειρά θέλουν, τη μία δίπλα στη άλλη και ο εκπαιδευτικός τις διαβάζει (είναι σημαντικό να χρησιμοποιούμε λέξεις-κλειδιά που θα τους λέγαμε αν είχαν μπροστά τους ένα βιβλίο). Ουσιαστικά ο/η εκπαιδευτικός δημιουργεί έναν ελεύθερο φωνητικό αυτοσχεδιασμό. Μετά αλλάζει τη σειρά των τριών εικόνων και τώρα ένα παιδί τις διαβάζει. Μόλις τελειώσει τα υπόλοιπα παιδιά λένε τι ιστορία μπορεί αφηγήθηκε με αυτή την παράξενη γλώσσα.

Με αυτή τη δραστηριότητα πετυχαίνουμε το παιδί να συνειδητοποιήσει πως για να διαβάσουμε κάτι και να μας καταλάβουν πρέπει να έχει μια συγκεκριμένη σειρά και πως αν αλλάξουμε τη σειρά αλλάζει και το νόημα. Επίσης συνειδητοποιεί πως όταν διαβάζουμε κάτι ξεκινάμε από τα αριστερά προς τα δεξιά.

Βήμα 4
Στο τέταρτο βήμα ο/η εκπαιδευτικός παίρνει μία κόλλα χαρτί (κατά προτίμηση χρωματιστή για να έχει πιο πολύ ενδιαφέρον) και έναν μαρκαδόρο και αρχίζει να γράφει διάφορα σχήματα, σα να γράφαμε λέξεις. Δηλαδή από αριστερά προς τα δεξιά και από πάνω προς τα κάτω.

Αφού τελειώσει το κείμενο το διαβάζει στα παιδιά, ακολουθώντας πάντα με το δάχτυλο τα σύμβολα που διαβάζει. Για να σιγουρευτεί πως κατάλαβαν, τους δίνει να διαβάσουν τη δικιά του ιστορία.

Θα ακούσουμε πως τη διάβασε η τετράχρονη Βασιλική (στο τέλος ακούμε και την τρίχρονη αδερφούλα της να ζητάει να τραγουδήσουμε).

Στη συνέχεια μοιράζει στα παιδιά χρωματιστές κόλλες και δίνει από έναν μαρκαδόρο στο καθένα. Τα αφήνει να διαλέξουν το χρώμα που θέλουν και τους ζητάει να βρει το καθένα την αγαπημένη γωνιά μέσα στο δωμάτιο και με την ησυχία του να γράψει ένα κείμενο, όπως έκανε και αυτός.

Αφού τελειώσουν, διαβάζουν ένα-ένα ότι έχουν γράψει και ο/η εκπαιδευτικός ελέγχει αν ακολουθούν τη σειρά των συμβόλων. Επίσης μπορούν τα παιδιά να ανταλλάξουν τα κείμενα τους και να ακούσουν τις ιστορίες με διαφορετικό τρόπο. Η μικρή Βασιλική έγραψε την παρακάτω, την οποία θα την ακούσουμε από την ίδια:

Σε παιδιά ηλικίας Α’ δημοτικού αφού έχει γίνει αρκετές φορές μέσα στην τάξη το τέταρτο βήμα, σιγά, σιγά μπορούμε να βάζουμε ανάμεσα στα σχήματα και γράμματα. Οπότε το παιδί θα ξέρει πως όποτε συναντάει το σύμβολο α θα ξέρει πώς πρέπει να το διαβάζουμε και όσο περνάνε τα μαθήματα μπορεί η δραστηριότητα να γίνει και πιο περίπλοκη.

© Vasiliki Psyrra, https://thesingingfish.eu, 2013