Μάθημα κιθάρας: Δημιουργική διδασκαλία της κλίμακας στην κλασική κιθάρα

Προτεινόμενο μάθημα κιθάρας από τη Δάφνη Καρελάκη

Η πρώτη επαφή των μαθητών με τις κλίμακες είναι συνήθως κουραστική και αδιάφορη. Αργότερα, όταν η μελέτη τους γίνει ρουτίνα, αντιλαμβάνονται τη σημασία τους για το ζέσταμα,τη βελτίωση και συντήρηση της τεχνικής. Στην αρχή όμως είναι πολύ χρήσιμο να
συνδέονται με το ρεπερτόριο και να προσεγγίζονται δημιουργικά, τόσο για την τόνωση του ενδιαφέροντος, όσο και για τη καλύτερη κατανόηση της θεωρίας της μουσικής και την πρακτική εφαρμογή της.

Επιλέγουμε λοιπόν ένα κομμάτι γραμμένο στην κλίμακα που θέλουμε να διδάξουμε..Όταν ο μαθητής αποκτήσει μία άνεση στην εκτέλεσή του, συζητάμε μαζί του για το κομμάτι αυτό. Για τη διάθεσή του, το ύφος του, τις σκέψεις που του προκαλεί.

Έπειτα βρίσκουμε τις νότες που το αποτελούν. Διαβάζουμε τότε την κλίμακα τόσο στο πεντάγραμμο όσο και στο όργανο. Στην περίπτωση των ελασσόνων εξηγούμε την φυσική, τη μελωδική και την αρμονική και προσπαθούμε να τις εντοπίσουμε στο κομμάτι όπου υπάρχουν. Στη συνέχεια διδάσκουμε τις βασικές συγχορδίες της εκάστοτε κλίμακας καθώς και όσες επιπλέον μπορεί να υποστηρίξει τεχνικά ο μαθητής και βλέπουμε διάφορους τρόπους και αρπίσματα με τα οποία μπορούν να παιχτούν. Αφού αποκτήσει άνεση και εξοικείωση με το άκουσμα τους, του ζητάμε να δημιουργήσει μία ακολουθία από τις συγχορδίες αυτές κατά βούληση, ένα δικό του κομμάτι, και να βρει το άρπισμα ή τον τρόπο με τον οποίο θα το παίξει, το μέτρο κ.τ.λ. Τον βοηθάμε όπου χρειαστεί και τον αφήνουμε να το τελειώσει στο σπίτι.

Όταν θα έχουμε την αρμονία έτοιμη, του ζητάμε σιγά σιγά να βρει τη μελωδία ως εξής: Του θυμίζουμε ότι το υλικό μας είναι οι νότες τις κλίμακας που διδάχτηκε. Έπειτα δουλεύουμε με κάθε μία συγχορδία χωριστά. Βρίσκουμε τις νότες που την αποτελούν και του δείχνουμε πώς μπορεί να χρησιμοποιήσει και τις υπόλοιπες ως διαβατικές. Ο δάσκαλος παίζει τη συγχορδία και ο μαθητής προσπαθεί να αυτοσχεδιάσει και ανακαλύπτει τι του αρέσει και τι όχι. Μπορούμε μέσω αυτής της διαδικασίας να επισημάνουμε στον μαθητή διάφορες τεχνικές, ρυθμικά σχήματα κ.τ.λ. και να τον προτρέψουμε να τα εντάξει στην σύνθεσή του.

Επαναλαμβάνει την ίδια διαδικασία με τις υπόλοιπες συγχορδίες στο σπίτι του. Βοηθάει
πολύ αν ηχογραφήσουμε την αρμονική ακολουθία και κάθε συγχορδία μόνη της να
επαναλαμβάνετε ώστε να μπορεί να δουλέψει πάνω σε αυτά μόνος του. Μέσω της ανάλυσης, του αυτοσχεδιασμού και της σύνθεσης, ο μαθητής “κατακτά” τελικά την κλίμακα τόσο θεωρητικά όσο και στην ταστιέρα ενώ παράλληλα καλλιεργούνται οι δημιουργικές του ικανότητες και εμπεδώνεται καλύτερα η παράδοση καινούριων τεχνικών, ρυθμικών σχημάτων κτλ..Η ίδια διαδικασία για τις υπόλοιπες κλίμακες θα είναι πιο γρήγορη και οι συνθέσεις θα παρουσιάζουν ποικιλία καθώς οι τεχνικές και όχι μόνο ικανότητες του μαθητή θα εξελίσσονται.

Όταν έχουμε μαζέψει αρκετές συνθέσεις, μπορούμε να αφιερώσουμε κάποιο χρόνο ώστε να τις εντάξουμε σε ένα μεγαλύτερο έργο, συνδέοντας τες με άλλες μορφές τέχνης. Ανάλογα με την ηλικία και τα ενδιαφέροντα του μαθητή μπορούμε να του ζητήσουμε να
επιλέξει ή και να γράψει μία ιστορία όπου η κάθε σύνθεση θα συνοδεύει ένα συγκεκριμένο σημείο της αφήγησης. Να ζωγραφίσει την κάθε σύνθεση και να έχουμε ένα μπλοκ με το πως “φαίνονται” οι κλίμακες ή ακόμα και να φτιάξει μία ταινία με σάουντρακ τις συνθέσεις του.

Τα μαθήματα που παρουσιάζονται είναι προτάσεις – ιδέες και μπορούν να προσαρμοστούν για όλα τα μουσικά όργανα.