Γνωριμία με τα όργανα της ορχήστρας: Το Βιολί και η οικογένειά του

Μια ορχήστρα κλασσικής μουσικής αποτελείται από πολλούς μουσικούς,
οι οποίοι παίζουν πολλά διαφορετικά μουσικά όργανα.

Θέλετε να τα γνωρίσουμε;
Ξεκινάμε με την οικογένεια των μουσικών οργάνων, που είναι η καρδιά της ορχήστρας:
Τα έγχορδα μουσικά όργανα

Ποια είναι τα έγχορδα μουσικά όργανα της ορχήστρας και ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους;

Τα έγχορδα μουσικά όργανα έχουν τέσσερις χορδές και παίζονται κυρίως με ένα δοξάρι ή και με τα δάχτυλα:

Το βιολί παίζει τις περισσότερες φορές την μελωδία ενός μουσικού έργου. Είναι το μικρότερο και έχει την πιο ψιλή φωνή από τα τέσσερα έγχορδα. Ακούγεται αρκετά δυνατά και καθαρά και ο ήχος του είναι πολύ εκφραστικός. Οι ανοιχτές χορδές κουρδίζονται σε Σολ-Ρε-Λα-Μι.

Η Βιόλα είναι η επόμενη στη σειρά. Λίγο μεγαλύτερη από το βιολί με φωνή πιο χαμηλή και ήχο πιο γλυκό. Συμπληρώνει και υποστηρίζει εξαιρετικά ρυθμικά και αρμονικά τη μελωδία του βιολιού. Κουρδίζεται σε Ντο-Σολ-Ρε-Λα.

Το Βιολοντσέλο ή τσέλο είναι αρκετά πιο μεγάλο από τη βιόλα και για παίξει η τσελίστρια ή ο τσελίστας κάθεται και τοποθετείται το τσέλο ανάμεσα στα πόδια της/του. Στο έδαφος στηρίζεται με μια ρυθμιζόμενη μεταλλική ράβδο. Έχει ήχο μελωδικό, μελαγχολικό μερικές φορές. Κουρδίζεται σε Ντο-Σολ-Ρε-Λα, μια οκτάβα πιο κάτω από τη βιόλα.

Το Κοντραμπάσο είναι το μεγαλύτερο από τα έγχορδα, αλλά με τον πιο παιχνιδιάρικο ήχο. Η κοντραμπασίστρια ή ο κοντραμπασίστας παίζει όρθια/όρθιος ή κάθεται σε ένα ψηλό σκαμπό. Από το κόντραμπάσο ακούγονται κυρίως οι πιο χαμηλές νότες ενός μουσικού έργου, και του προσδίδουν ήχο δυνατό και μεστό. Κουρδίζεται σε Μι-Λα-Ρε-Σολ (σε μερικές περιπτώσεις υπάρχει και μια πέμπτη χαμηλή χορδή η Ντο).

Οι παρακάτω μουσικοπαιδαγωγικές δραστηριότητες απευθύνονται κυρίως σε μουσικοπαιδαγωγούς και εκπαιδευτικούς ομαδικού μαθήματος με παιδιά προσχολικής ηλικίας και πρώτων τάξεων δημοτικού. Φυσικά μέρος του υλικού μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε μεγαλύτερες τάξεις αλλά και στο μάθημα των εγχόρδων.

Υλικό
– Ένα βιολί
– Εικόνες με όλα τα έγχορδα
– Χρωματιστά μαντίλια
– Χρωματιστά μολύβια
– Τέσσερα σκοινιά (είτε διαφορετικού πάχους, είτε διαφορετικού χρώματος)
– Απόσπασμα από την παρτιτούρα του Caprice for Solo Violin, Op. 1 No. 5, Niccolò Paganini
– Ένα τραγούδι για το βιολί, τραγούδι
– Ούγγρικος χορός no. 5, Johannes Brahms
– Αποσπάσματα από μουσικά έργα για το κάθε έγχορδο

Μαθαίνω για το βιολί
Τα παιδιά ακούν το έργο του Niccolò Paganini Caprice for Solo Violin, Op. 1 No. 5. Στη συνέχεια η/ο εκπαιδευτικός μοιράζει σε κάθε παιδί την παρτιτούρα του κομματιού καθώς επίσης και δύο μολύβια σε διαφορετικά χρώματα. Με το ένα χρώμα θα ζωγραφίσουν την μελωδία που πηγαίνει προς τα πάνω και με το άλλο χρώμα τη μελωδία που πηγαίνει προς τα κάτω.

Ξανακούν το έργο και ακολουθούν τη μελωδία με το δάκτυλό τους. Εδώ θα μπορούσε να προστεθεί και μια κινητική δραστηριότητα, όπου με την κίνηση του σώματος τα παιδιά θα δείχνουν την κίνηση της μελωδίας στην εισαγωγή και στο τέλος. Στο ενδιάμεσο μέρος προτείνεται ελεύθερη κίνηση.

Αφού έχει γίνει η δραστηριότητα, τότε θα γίνει συζήτηση με τα παιδιά:
– Ποιο μουσικό όργανα ακούσανε;
– Τι γνωρίζουν για το βιολί;
– Το έχουν ακούσει από κοντά; Σε συναυλίες, από μουσικούς του δρόμου, σε κάποια γιορτή ή πανηγύρι;

Στη συνέχεια η/ο εκπαιδευτικός τους δίνει περισσότερες πληροφορίες σχετικές με το όργανο. Σε περίπτωση που υπάρχει βιολί, δίνεται στα παιδιά η δυνατότητα να το πιάσουν και να δοκιμάσουν να παίξουν. Πώς θα περιέγραφαν τον ήχο όταν παίζουν με το δοξάρι και πώς όταν παίζουν με τα δάχτυλα;

Χορεύω και τραγουδώ για το βιολί
Η/Ο εκπαιδευτικός τραγουδάει το τραγούδι του βιολιού και μοιράζει στα παιδιά τα μαντίλια.

Φανταζόμαστε πως τα μαντίλια είναι δοξάρια και πως κάθε παιδί κρατάει από ένα βιολί. Στην αρχή δοκιμάζουν την κίνηση του δοξαριού, μια μεγάλη, μια γρήγορη, πότε μικρή, πότε αργή. Ακούν τον Ούγγρικο χορό no. 5 του Johannes Brahms και εναλλάξ παίζουν το φανταστικό βιολί με το μαντίλι/δοξάρι και χορεύουν ελεύθερα με μαντίλια.

Παίζω με το βιολί
Αφού τα παιδιά έχουν δοκιμάσει να παίξουν με το βιολί και έχουν παρατηρήσει πως δεν ακούγονται όλες οι χορδές το ίδιο, αλλά κάποιες ακούγονται πιο χαμηλά και κάποιες πιο ψηλά, τότε μπορούν να φτιάξουν τη δική τους μουσική.

Χωρίζονται σε ζευγάρια. Η/Ο εκπαιδευτικός απλώνει στο πάτωμα τέσσερα σκοινιά. Προτείνεται τα σκοινιά είτε να έχουν διαφορετικό πάχος (όπως και οι χορδές του βιολιού), είτε διαφορετικά χρώματα (από το πιο σκουρόχρωμο στο πιο ανοιχτόχρωμο). Το παιδί Α έχει το βιολί και το παιδί Β κινείται πάνω στα σκοινιά. Αναλόγως ποιο σκοινί/χορδή πατάει το παιδί Β, παίζει την αντίστοιχη χορδή στο βιολί το παιδί Α. Το παιδί Α παίζει αρχικά μόνο με τα δάχτυλα τις χορδές και αν θέλει μπορεί να δοκιμάσει και με το δοξάρι. Στη συνέχεια αλλάζουν ρόλους. Μέσα από τη συνεργασία και τη δημιουργία μουσικής, η γνωριμία με το μουσικό όργανο έχει πιο διαδραστικό και ενεργητικό χαρακτήρα.

Ακούμε τα έγχορδα μουσικά όργανα και τα αναγνωρίζουμε
Στο βιολί αρέσει να παίζει μόνο του αλλά και με παρέα, ειδικά με τα αδέρφια του. Η/Ο εκπαιδευτικός ρωτάει τα παιδιά αν γνωρίζουν τα υπόλοιπα έγχορδα μουσικά όργανα και τα ονόματά τους. Έπειτα δείχνει εικόνες των οργάνων.

– Τα αναγνωρίζουν;
– Ποια είναι οι διαφορές τους;
– Παίζονται όλα με τον ίδιο τρόπο;
– Ποιο έχει την πιο χαμηλή φωνή;
– Γιατί το τσέλο χρειάζεται το μεταλλικό ποδαράκι;

Στο τέλος η/ο εκπαιδευτικός μοιράζει στον χώρο τις εικόνες των οργάνων και τα παιδιά ακούν μουσικά αποσπάσματα για το κάθε έγχορδο. Μόνο από τον ήχο των εγχόρδων θα πρέπει να αναγνωρίσουν ποιό παίζει. Εσείς μπορείτε;

© Vasiliki Psyrra https://thesingingfish.eu, 2024

Το περιεχόμενο αυτού του άρθρου αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία των αρθρογράφων. Συνεπώς, ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ κάθε αναδημοσίευση, αντιγραφή ή τροποποίηση του χωρίς την έγγραφη συγκατάθεση τους. Εάν ενδιαφέρεστε για το περιεχόμενο της σελίδας, μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας.