Ακούω τους πίνακες και παίζω μουσική

Μουσικές δραστηριότητες προτεινόμενες από την Κατερίνα Κουθούρη για παιδιά του δημοτικού.

Κίνηση και μουσική με τον πίνακα του Βαν Γκονγκ

Ο δάσκαλος δείχνει στα παιδιά τον παραπάνω πίνακα και τους δίνει χρόνο για να φανταστούν τον τίτλο του. Αφού ακούσει τις προτάσεις των παιδιών τους φανερώνει πως ο τίτλος που έδωσε ο ζωγράφος Βίνσεντ Βαν Γκονγκ στον πίνακα είναι Η έναστρη νύχτα. Ο ζωγράφος γεννήθηκε στην Ολλανδία το 1853 και πέθανε το 1890 και του άρεζε να ζωγραφίζει τοπία καθώς και εικόνες από την αγροτική ζωή.

Η τεχνική του στροβιλισμού που δίνει στην πινελιά του προσδίδει στον πίνακα μια έντονη κίνηση την οποία μπορούμε να αποδώσουμε και ηχητικά.

Ο δάσκαλος ρωτά τα παιδιά σε ποια σημεία του πίνακα φαντάζονται ήχους και πως μπορούμε να τους αποδώσουμε, με το σώμα μας, τη φωνή μας ή με τα μουσικά όργανα. Χωρίζονται τα παιδιά σε ομάδες για να παρουσιάσουν το δικό τους ηχητικό κομμάτι του πίνακα. Έτσι λοιπόν έχουμε για παράδειγμα τις ομάδες του φεγγαριού και των αστεριών, του αέρα, των δέντρων-δάσους, της πόλης.

Αφού αποφασίσουν τα παιδιά τα μέσα με τα οποία θα αποδώσουν ηχητικά το δικό τους κομμάτι, ξεκινάει η παρουσίαση η οποία μπορεί έχει συγκεκριμένη φόρμα.
Φτιάχνουμε μια γραφική παρτιτούρα κάπως έτσι:
Φεγγάρι 4 φορές αέρας x4 δάσος x4 πόλη x4

Μετά από την ηχητική παρουσίαση ακούν τα παιδιά το τραγούδι Starry Starry night , του Don Mac Lean, ο οποίος εμπνεύστηκε από τον πίνακα του Βαν Γκογκ για τη σύνθεση αυτή.

Κάθε ομάδα αποδίδει κινητικά μέρη του πίνακα χρησιμοποιώντας διαφορετικά υλικά όπως για παράδειγμα τα δέντρα-παιδιά μπορούν να κινούν τα κλαδιά τους κρατώντας πράσινες γκοφρέ κορδέλες, το φεγγάρι-παιδί να χορεύει με κίτρινα μαντίλια- η πόλη-παιδί κρατώντας ένα μαύρο πανί και ο αέρας-παιδί με πολλές κορδέλες χρωματιστές.

Τα παιδιά φτιάχνουν μια παρτιτούρα ήχων και κίνησης όπου καταγράφουν τη σειρά των εμφανίσεων των ομάδων, τις φορές των επαναλήψεων καθώς και τους συνδυασμούς για παράδειγμα η κινητική και ηχητική ομάδα των δέντρων χορεύει και παράγει ήχους μαζί με την ομάδα του αέρα κλπ.

Τέλος σαν μια επέκταση εικαστική αλλά και ηχητική μπορεί να προτείνει ο δάσκαλος στα παιδιά να φανταστούν και να ζωγραφίσουν πως θα ήταν ο πίνακας αυτός την ημέρα με τίτλο μια ηλιόλουστη μέρα και να φανταστούν κινήσεις και ήχους αντίστοιχους.

Ρυθμικός αυτοσχεδιασμός με τον Πάουλ Κλεε

Ο δάσκαλος δείχνει στα παιδιά το βίντεο με τον πίνακα του Κλεε Ρυθμός και με αυτή την αφορμή γίνεται συζήτηση για την τεχνική ζωγραφικής του Παουλ Κλεε , ο οποίος γεννήθηκε στην Γερμανία το 1879 και πέθανε το 1940.

1, 2, 3, φύγαμε για το πρώτο παιχνίδι… Εκτυπώνουν τα παιδιά τον τον πίνακα Ρυθμός και γράφουν τους αριθμούς
1 για το μαύρο τετράγωνο
2 για το γκρι τετράγωνο και
3 για το άσπρο τετράγωνο
Δημιουργείται με αυτό τον τρόπο μια ακολουθία με τους αριθμούς 1,2 και 3.
Χρώματα και σχήματα σε μία ρυθμική ακολουθία καθόλου τυχαία, η οποία δίνει ιδέες για πολλές δραστηριότητες.

1. Ο δάσκαλος προτείνει στα παιδιά να σκεφτούν για κάθε αριθμό μια ηχηρή κίνηση με κτυπήματα στο σώμα ( body percussion) για παράδειγμα :
στο 1 θα χτυπούν παλαμάκι στο 2 θα χτυπούν στους μηρούς-γόνατα και στο 3 θα χτυπούν τα πόδια. Μπορούν να γίνουν πολλές παραλλαγές αυτού του παιχνιδιού με πολλών ειδών συνδυασμούς με χτυπήματα στο σώμα. Ο δάσκαλος παίρνει μια μπαγκέτα και την μετακινεί αργά από το ένα κουτάκι του πίνακα στο άλλο και τα παιδιά παίζουν σύμφωνα με το χρώμα και τον αριθμό στο μέρος του σώματος που έχει συμφωνηθεί.

2. Ο δάσκαλος προτείνει στα παιδιά να σκεφτούν κινήσεις αντί για ήχους σε κάθε αριθμό, για παράδειγμα στο 1 θα κάνουν στροφή στο 2 θα πηδούν και στο 3 θα τρέχουν γρήγορα επιτόπου.

3. Το παιχνίδι με αφορμή αυτόν τον πίνακα συνεχίζεται και ο δάσκαλος αυτή τη φορά προτείνει να επιλέξουν τα παιδιά μουσικά όργανα για κάθε αριθμό, για παράδειγμα
στο 1 τύμπανο στο 2 μαράκες και στο 3 ξυλάκια.

Με αφορμή τον Πίνακα χρωμάτων (Farbtafel ) του Κλεε με τα χρωματιστά ο δάσκαλος προτείνει στα παιδιά να παίξουν με περισσότερα όργανα.

Τα παιδιά φτιάχνουν σωλήνες χρωματιστούς από χαρτί με τα χρώματα του πίνακα και το κάθε παιδί χτυπάει τον δικό τους καθώς ο δάσκαλος κινεί την μπαγκέτα του πάνω στα κουτάκια του πίνακα.

Η ρυθμική ακολουθία με συγκεκριμένα ρυθμικά μοτίβα εξαρτάται από το επίπεδο μουσικών γνώσεων των παιδιών.

Ο δάσκαλος προτείνει π.χ. το ρυθμικό μοτίβο για το χρώμα πορτοκαλί που εμφανίζεται περισσότερες φορές να είναι τα τιτι τα τα ( τέταρτο, 2 όγδοα και 2 τέταρτα) σε μέτρο 4/4 και κάθε φορά που βλέπουν τα παιδιά αυτό το χρώμα να χτυπούν αυτό το ρυθμικό σχήμα.

Έχοντας παίξει με ήχους και κίνηση με τους προηγούμενους πίνακες του Κλεε, επιλέγει ο δάσκαλος τον πίνακα Κάστρο και Ήλιος του Κλεε και ζωγραφίζουν τα παιδιά την δική τους φανταστική πόλη με την ίδια τεχνική.

© Katerina Kouthouri, https://thesingingfish.eu, 2015