Μουσική εκπαίδευση για την τρίτη ηλικία
|
Εκπαιδευτικό πρόγραμμα Βασιλική Ψύρρα Η μουσική εκπαίδευση, Τα χαρακτηριστικά των εκπαιδευτικών προγραμμάτων είναι τα εξής: Μέσω των εκπαιδευτικών προγραμμάτων αποφεύγεται το δασκάλεμα από τρίτους και οι συμμετέχοντες μπαίνουν στη διαδικασία να δραστηριοποιηθούν. Ενεργοποιείται η περιέργεια και η φαντασία, ενθαρρύνεται η ομαδικότητα και ενισχύεται η προσωπική γνώμη. Ο εκπαιδευτικός δεν είναι ο παντογνώστης, αλλά αυτός που βοηθάει και δείχνει με ποιους τρόπους μπορεί κάποιος να μάθει κάτι και υποστηρίζει την κάθε προσπάθεια. Ένα τέτοιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, μεταξύ άλλων, λαμβάνει χώρα στη Hochschule für Musik Franz Liszt στη Βαϊμάρη (Γερμανία) και το θέμα του είναι Μουσική εκπαίδευση για την τρίτη ηλικία. Το πρόγραμμα αυτό ξεκίνησε από το 2002. Φέτος στο πρόγραμμα παίρνουν μέρος πέντε κυρίες ηλικίας από 70 έως 80 χρονών, κάποιες από τις οποίες συμμετέχουν κάθε χρόνο.
Τέτοιου είδους προγράμματα βοηθάνε τους ηλικιωμένους: Παρακάτω παρουσιάζονται δραστηριότητες μίας διδακτικής ώρας από το πρόγραμμα του χειμερινού εξαμήνου 2012/2013: Αγαπημένα παιδικά τραγούδια Σε επόμενο μάθημα αυτά τα παιδικά τραγούδια χρησιμοποιήθηκαν για κινητικό αυτοσχεδιασμό. Ο στόχος ήταν να δημιουργηθούν δραστηριότητες που να απευθύνονται σε ενήλικες. Παράδειγμα: ένα από τα τραγούδια ήταν το αντίστοιχο στην Ελλάδα Πού ντο πού ντο το δαχτυλίδι. Το παιχνίδι είναι γνωστό σε όλους. Παίρνοντας λοιπόν αυτό το υλικό, φτιάχτηκε ένα καινούριο παιχνίδι. Όση ώρα λοιπόν μουρμούριζαν το τραγούδι, το υποτιθέμενο δαχτυλίδι περνούσε από όλους. Όποιος το είχε έπρεπε να „παίξει“ μαζί του. Για κάποιους ήταν βαρύ και ασήκωτο, για άλλους στρόγγυλο σαν μπάλα ποδοσφαίρου και το κλωτσούσαν, για άλλους πάλι ελαφρύ σαν ένα πούπουλο. Και έτσι κατάφεραν να αυτοσχεδιάσουν η καθεμιά ξεχωριστά, για πρώτη φορά, χωρίς να νιώσουν ότι εκτίθενται. Οι αυτοσχεδιασμοί μέχρι στιγμής, φωνητικοί, κινητικοί, οργανικοί, γινόντουσαν πάντα ταυτόχρονα από όλα τα μέλη της ομάδας. Aeolian Harp, Henry Cowell Τα χέρια είναι ένα μέρος του σώματος που μπορεί να το χρησιμοποιούμε καθημερινά, παρόλα αυτά με τα χρόνια οι κινήσεις του περιορίζονται στις πολύ βασικές. Είναι σημαντικό να ξαναμπαίνει το σώμα, σιγά, σιγά στη διαδικασία να δοκιμάζει και να ανακαλύπτει τις δυνατότητες του. Ποίημα Seepferdchen und Flugfische του Hugo Ball Το συγκεκριμένο ποίημα είναι κατάλληλο για φωνητικούς αυτοσχεδιασμούς, καθώς οι λέξεις του είναι φανταστικές και μπορούμε να αλλάζουμε τον τρόπο εκφοράς τους. Έτσι Αυτή η διαδικασία εξερεύνησης της ανθρώπινης φωνής είναι διασκεδαστική και ιδανική για τους ενήλικες για να νιώσουν άνετα με τον αυτοσχεδιασμό γενικά. Με τη φωνή πειραματιζόμαστε λίγο πολύ κάθε μέρα χωρίς να το καταλαβαίνουμε, αναλόγως σε ποιόν θα μιλήσουμε, για ποιόν θα μιλήσουμε, σε ποιο θέμα αναφερόμαστε, μιλάμε δυνατά ή σιγά, αργά ή γρήγορα. Οπότε δε θα χρειαστεί να κάνουν κάτι που δεν γνωρίζουν ήδη και βήμα, βήμα θα βγούνε από τα όρια τους. Επίσης αν τον αυτοσχεδιασμό τον συνοδεύει κάποιο μουσικό όργανο, τους βοηθάει γιατί μπαίνουν στη διαδικασία της μίμησης. Ο μουσικός αυτοσχεδιάζει στο όργανο πως μπορεί να ακούγονταν σε αυτό κάποιες από τις λέξεις και οι συμμετέχοντες τις επαναλαμβάνουν. Διαβάστε το ποίημα εδώ. Chitlins Con Carne, Kenny Burrell Για αυτό το κομμάτι δημιουργήθηκαν τρεις διαφορετικές δραστηριότητες: δημιουργία στίχων, παίξιμο στη μαρίμπα τις τρεις βασικές νότες του κομματιού (Ντο-Φα-Σολ) και κίνηση ελεύθερα στο χώρο.
Η καθεμιά έγραψε τους δικούς της στίχους για το Chitlins Con Carne (το κομμάτι είναι οργανικό). Οι στίχοι που έγραψαν αναφέρονταν κυρίως σε κάποιον έρωτα, στη ζωή και τη φύση. Με μια τέτοια είδους δραστηριότητα καταλαβαίνει ο εκπαιδευτικός τις ανάγκες των συμμετεχόντων, τις επιθυμίες τους και τους γνωρίζει καλύτερα. Η εμπειρία το να παίξει κάποιος ηλικιωμένος μουσικό όργανο είναι σημαντικό για το Κίνηση ελεύθερα στο χώρο. Για τα παιδιά είναι η πιο εύκολη και διασκεδαστική δραστηριότητα. Όχι όμως για τους ενήλικες. Για αυτούς είναι δύσκολο να εκφραστούν με το σώμα τους αν δεν υπάρχει συγκεκριμένη χορογραφία και κανόνες. Ο εκπαιδευτικός πρέπει σε μια τέτοιου είδους δραστηριότητα για ενήλικες να βάλει κάποιους κανόνες και όρια. Αρχικά κινούνται περπατώντας στο χώρο χωρίς μουσική για τον οριοθετήσουν. Στη συνέχεια ο εκπαιδευτικός τους συγκεντρώνει σε κύκλο και κάνουν πολύ μικρές κινήσεις σε σταθερό σημείο και „παίζουν“ με το κέντρο βάρος τους, έτσι ώστε να καταλάβουν τι μπορεί να κάνει το σώμα τους και ποια είναι τα δικά του όρια. Και ξεκινάει η μουσική. Σε πρώτη φάση η „χορογραφία“ μπορεί να είναι μόνο ότι αναφέρθηκε παραπάνω και αργότερα να προστεθούν πιο συγκεκριμένες κινήσεις και σίγουρα κινητικός αυτοσχεδιασμός, για να ενισχυθεί το αίσθημα της αυτοπεποίθησης. La Tierra, Herbie Hancock feat Juanes Με αυτό το πρόγραμμα οι συμμετέχουσες ήρθαν σε επαφή με τη μουσική από άλλους πολιτισμούς, συγκεκριμένα το φλαμένκο. Εδώ συνόδεψαν το κομμάτι La Tierra με κρουστά όργανα, Congas. Η διαδικασία είναι και εδώ η ίδια, όπως και στο Chitlins Con Carne, μαθαίνουν πρώτα με το στόμα να λεν το ρυθμό και μετά τον περνάνε στα όργανα. Στα κρουστά όργανα μπορεί να προηγηθεί μια μικρή εξερεύνηση του οργάνου, ανεξάρτητα από ρυθμικά μοτίβα. Ο βασικός στόχος με τα κρουστά όργανα είναι ο συντονισμός των χεριών.
Και αυτή τη φορά υπήρχε δραστηριότητα κίνησης. Όμως ο διδακτικός στόχος δεν ήταν να μάθουν οι συμμετέχουσες να χορεύουν φλαμένκο αλλά να βελτιώσουν τη στάση του σώματος τους. Με τα χρόνια το ανθρώπινο σώμα σκύβει και γέρνει. Ο χορός είναι ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί αυτή η επίπονη στάση του σώματος. Όσον αφορά το φλαμένκο όλοι έχουμε στο μυαλό μας πως χορεύουν οι επαγγελματίες χορευτές, καθώς επίσης και την όρθια στάση του σώματος τους και ζητάμε από τους συμμετέχοντες απλώς να το μιμηθούν και να προσποιηθούν πως το χορεύουν. Στην πορεία των μαθημάτων συνειδητοποιούν μόνοι τους πως η στάση αυτή τους ξεκουράζει και φροντίζουν να τη προσέχουν και εκτός μαθημάτων. Στο τέλος του προγράμματος οι συμμετέχουσες παρουσίασαν σε κοινό ένα πρόγραμμα με τις σημαντικότερες δραστηριότητες που προετοιμάστηκαν στην πορεία των μαθημάτων. |
